วันเชงเม้งตรงกับวันที่ 5 เมษายนของทุกปี เป็นวันไหว้บรรพบุรุษ อยู่ในช่วงหลังฤดูใบไม้ผลิ จึงต้องมีการตัดแต่งเก็บกวาดต้นไม้ต่างๆ ที่ร่วงหล่นลง ดังความหมายของคำว่าเชงเม้ง “เชง” แปลว่า สะอาด “เม้ง” แปลว่า สว่าง รวมกันหมายถึงทำให้สะอาดและสว่าง เพื่อให้เกิดเป็นมงคลที่ดี ดังนั้น การไหว้ เชงเม้ง คือ การไปไหว้หลุมฝังศพของบรรพบุรุษ แล้วให้ลูกหลานทำความสะอาดสุสานของบรรพบุรุษให้ดูสวยงาม ไม่รกร้าง ซึ่งก่อนถึงวันไหว้เชงเม้ง 15 วัน คนจีนเรียกว่าวันปลอดการดูฤกษ์ ถือเป็นวันดี จะเริ่มทำสิ่งใดก็ได้โดยไม่ต้องดูฤกษ์
อย่างไรก็ตาม การไหว้วันเชงเม้งควรใช้เครื่องบวงสรวงชุดใหญ่ และ ก่อนวันไหว้เชงเม้ง 1 วันจะต้องไหว้รูป หรือ หิ้งบรรพบุรุษที่อยู่ในบ้านก่อน โดยเริ่มไหว้จากพระพุทธ , ไหว้เทพองค์ต่าง ๆ , ไหว้ฟ้าดิน , ไหว้เจ้าที่ แล้วถึงมาไหว้รูป หรือ หิ้งบรรพบุรุษ เหตุที่ต้องไหว้ฟ้าดินก่อนเป็น เพราะฟ้าดินถือว่าอยู่สูงกว่าบรรพบุรุษ หากไหว้บรรพบุรุษก่อนไหว้ฟ้าดินอาจไม่เป็นการสมควร และ ควรไหว้ฟ้าดินกลางแจ้งก่อนการไหว้เจ้าที่ด้วย แล้วจากนั้นวันที่ 5 เมษายน ถึงไปไหว้บรรพบุรุษที่สุสาน โดยที่ไม่ต้องไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ภายในบ้านอีก
เครื่องเซ่นไหว้เช็งเม้ง
เครื่องบวงสรวงที่ใช้สำหรับไหว้บรรพบุรุษที่สุสานควรเป็นชุดใหญ่ ประกอบไปด้วย กระดาษเงินกระดาษทอง เสื้อผ้า เครื่องใช้ต่าง ๆ ที่เป็นกระดาษ เพื่อให้คนที่เสียชีวิตได้นำไปใช้ในอีกภพหนึ่ง พร้อมทั้งอาหารคาวหวานครบเครื่อง เนื่องจากการไปไหว้บรรพบุรุษที่สุสาน จะต้องไหว้ด้วเครื่องบวงสรวงครบเครื่อง อาทิ
โหงวแซ 5 อย่าง คือ หมู เป็ด ไก่ ปลา กุ้ง
อาหารคาว 5 อย่าง
ข้าวสุก 5 ถ้วย
ขนมหวาน 5 อย่าง เช่น ขนมถ้วยฟู ซาลาเปา โดยเฉพาะซาลาเปาต้องไหว้ เพื่อให้มีเหลือเก็บเหลือใช้
ผลไม้ 5 อย่าง ไหว้ยิ่งมากยิ่งดี
เครื่องดื่ม เช่น น้ำชา น้ำเปล่า น้ำอัดลม เหล้า สำหรับเหล้าจะไหว้หรือไม่ก็ได้ เพราะหากไหว้ด้วยเหล้า บางครั้งพอไหว้เสร็จ คนขับรถเกิดเอาเหล้ามาดื่มระหว่างเดินทางกลับ มันอาจเกิดอุบัติเหตุได้
เครื่องบรรณาการต่าง ๆ
ดอกไม้ ธูป เทียน
การไหว้เชงเม้งเพื่อระลึกถึงบุญคุณผู้ใหญ่ที่จากไปแล้ว
ตามหลักการไหว้บรรพบุรุษจะไหว้ด้วยธูป 1 ดอก แต่บางคนอยากไหว้ด้วยธูป 3 ดอกก็ได้ หากบรรพบุรษเสียชีวิตเกิน 3 ปีแล้ว แต่ส่วนมากการไหว้บรรพบุรุษที่สุสานจะไหว้ด้วยธูป 3 ดอก หรือ ให้คนแรกไหว้ด้วยธูป 3 ดอก แล้วคนต่อมาจะไหว้ด้วยธูป 1 ดอกก็ได้ เมื่อไหว้เสร็จถึงปักธูป เพื่อให้ควันธูปสื่อไปถึงวิญญาณว่า ตอนนี้ เรากำลังระลึกถึงท่านอยู่ ซึ่งการไหว้ตามสุสานต้องไหว้ 3 ครั้ง 3 ลา โดยการไหว้ครั้งแรก ต้องให้ลูกชายคนโตของผู้ตายไหว้ก่อน แต่ถ้าลูกคนโตเป็นผู้หญิง ก็จะให้ลูกชายที่เป็นคนรองไหว้ก่อนแทน หรือ หากมีบุตรบุญธรรมเป็นผู้ชาย ก็ต้องให้บุตรบุญธรรมที่เป็นผู้ชายไหว้ก่อน ถึงค่อยให้ลูกสาวไหว้ตาม ยกเว้นว่าตระกูลนั้นไม่มีลูกชายเลย ถึงจะให้ลุกสาวคนโตไหว้ก่อนได้ เพราะคนจีนถือว่าผู้ชายเป็นผู้สืบสกุล ต้องเป็นผู้นำพาก่อน การไหว้บรรพบุรุษลูกหลานคนไหนไหว้ ลูกหลานคนนั้นจะรวย คนจีนจึงไม่ให้ลูกสาวมาไหว้ก่อน เพราะลูกสาวเมื่อแต่งงานไปก็ต้องไปอยู่กับคนอื่น และ ยิ่งลูกสาวแต่งงานไปแล้วจะไม่ให้มาไหว้เลย เนื่องจากคนจีนเกรงว่า ถ้าให้ลูกสาวมาไหว้จะนำพาลาภผลไปอยู่กับครอบครัวของฝ่ายสามี ดังนั้นคนจีนจึงให้ลูกชายเป็นคนไหว้ก่อน ส่วนการไหว้ตามสุสาน หากสามีหรือภรรยาของผู้ตายยังมีชีวิตอยู่ จะไม่ให้ไหว้เช่นกัน เพียงไปร่วมงานได้ แต่ไม่ต้องจุดธูปไหว้ เพื่อให้ลาภผลสืบทอดไปสู่ลูกหลานต่อไป
วิธีไหว้ 3 ครั้ง 3 ลา คือ เมื่อปักธูปไหว้ครั้งแรก เวลาผ่านไปประมาณ 15 นาที ก็ให้จุดธูปไหว้ครั้งที่ 2 เพื่อเป็นการบอกให้รู้ว่า เราจะเก็บของไหว้แล้ว ให้บรรพบุรุษรีบมารับของไหว้ และทิ้งระยะเวลาอีกประมาณ 15 - 30 นาทีเช่นกัน ถึงให้จุดธูปไหว้ครั้งที่ 3 เป็นครั้งสุดท้ายแล้วเก็บของไหว้
ภายหลังจากเก็บอาหารไหว้เรียบร้อย ก็ให้นำกระดาษเงินกระดาษทอง เสื้อผ้า เครื่องใช้ที่เป็นกระดาษมาเผา การเผานั้นคนจีนจะเอาก้านไม้ไผ่มาล้อมรอบทำเป็นวงกลม โดยของที่จะเผาต้องอยู่ในวงกลมของไม้ไผ่ เพื่อไม่ให้พวกวิญญาณอื่นมาขโมย ไม้ไผ่จะเป็นสัญลักษณ์ หมายถึง อาณาเขต ดั่งที่บางคนบอกว่า มีไม้ไผ่อยู่ที่ไหนที่นั้นไม่มีผี
เคล็ดลับการเผาเครื่องบวงสรวง เมื่อนำไม้ไผ่มาล้อมเพื่อทำการเผากระดาษ การเผาต้องเผาให้หมด และ การเผาส่งของให้วิญญาณ ห้ามไม่ให้เอาไม้ไปทิ่มไปแทง หรือ ไปปัดของที่เราเผา เพราะคนจีนกลัวว่ามันจะขาด ทำให้ของที่ส่งไปไม่สมบูรณ์ แตกหักเสียหาย พอเผาจนไปมอดหมดแล้วจึงค่อยใช้น้ำพรม แต่อย่าไปเทน้ำดับไฟ ให้ค่อย ๆ พรม จากนั้นถึงเก็บเศษขึ้เถ้ามาทำเป็นปุ๋ย หรือ นำไปทิ้งแม่น้ำก็ได้ สุดท้ายก็ให้ลูกหลานจุดประทัด เพื่อให้รู้ว่าตอนนี้มีเรื่องมงคลเกิดขึ้นกับตัวเรา หลังจากจุดประทัดเสร็จก็เป็นอันจบพิธี